8. Gerechtigheid
Het is een bekend beeld in gerechtsgebouwen: Vrouwe Justitia, de personificatie van het recht; een daadkrachtige dame met een zwaard en een weegschaal. Haar Griekse oorsprong is de godin Themis, wiens taak het was de goddelijke orde en wetten te bewaken. Deze goddelijke orde maakte het mogelijk voor de goden en de mensen om samen te leven. De weegschaal van Themis stond voor innerlijke balans. Ook de tarotkaart Gerechtigheid gaat over innerlijke balans; een belangrijke voorwaarde voor spiritueel ontwaken.
Gerechtigheid (rechtvaardigheid) is één van de vier zogenaamde kardinale deugden. Hieraan dankt zij haar plaats in de tarot. De vier deugden prudentia (voorzichtigheid, wijsheid), justitia (rechtvaardigheid), fortitudo (moed, kracht) en temperantia (gematigdheid, zelfbeheersing) worden in het christendom als extra belangrijk gezien, omdat andere deugden erop steunen (kardinaal betekent ‘spil, waarom iets draait’).
Wat opvalt, is dat de kardinale deugden, zowel in de tarot als daarbuiten, bijna altijd worden gepersonifieerd door vrouwen. De reden hiervoor vinden we terug in het boek Wijsheid uit het Oude Testament. In dit boek worden deze vier deugden genoemd als voortvloeisels van de goddelijke ‘Wijsheid’ (Grieks: Sophia), die ten grondslag ligt aan de schepping:
…de vruchten van de wijsheid zijn de deugden: matigheid leert zij en voorzichtigheid,
rechtvaardigheid en sterkte, de allernuttigste dingen in het menselijk leven.
(Wijsheid 8:7, Willibrordvertaling 1975)
Sophia (Wijsheid) is één van de benamingen van God de Moeder; het vrouwelijke aspect van God, dat zich zowel in het bekken van de mens bevindt, als in de gehele schepping. De yogi noemt haar de kundalini-shakti. Dit is – uiteraard – niet hoe de kerk Sophia uitlegt, maar deze betekenis kan uit de Bijbelteksten worden gehaald, als deze gelezen worden met een esoterische bril. Een voorbeeld uit hetzelfde hoofdstuk van het boek Wijsheid als het bovenstaande citaat:
Want de wijsheid [Sophia] is beweeglijker dan alle beweging; zij doordringt en doortrekt alles door de kracht van haar zuiverheid. Want zij is de ademtocht van Gods kracht en de pure afstraling van de heerlijkheid van de Almachtige: daarom wordt zij niet aangetast door iets dat bezoedeld is. Zij is de afglans van het eeuwig licht, de onbeslagen spiegel van Gods werkzaamheid en het beeld van zijn goedheid. Hoewel zij een is, vermag zij alles; hoewel zij in zichzelf blijft, vernieuwt zij alles; wat geslacht tot geslacht treedt zij binnen in heilige zielen en maakt hen tot vrienden van God en tot profeten.
(Wijsheid 7:24-27)
We vinden Sophia – verhuld – op veel tarotkaarten terug. Niet alleen als personificatie van de kardinale deugden, maar ook als bijvoorbeeld De Hogepriesteres.
De Visconti-Sforza Tarot
De kaart Gerechtigheid uit het 15e eeuwse Visconti-Sforza deck (linksonder) lijkt misschien recht toe recht aan, qua betekenis. Maar dit is slechts schijn, de kaart bevat wel degelijk subtiele esoterische symboliek.
De kaart Dame van Zwaarden van het 15e eeuwse Visconti di Modrone deck. Op haar jurk is een granaatappelpatroon gedrukt. De GRANAATAPPEL (klik hier) is een symbool voor de kundalini-energie.
Voordat het heilige huwelijk ter hoogte van het zesde chakra kan plaatsvinden, moeten de eerste vijf chakra’s worden gezuiverd, en moeten de twee energiebanen die langs de wervelkolom stromen – en die de energetische blauwdruk vormen van de dualiteit in de mens – in balans worden gebracht. Dit is waar de kaart Gerechtigheid voor staat. Het zwaard symboliseert de zuiverende werking van de kundalini (Sophia) en de weegschaal staat voor de energetische balans.
De symbolische betekenis van een zwaard, met betrekking tot spiritueel ontwaken, wordt bevestigd door andere tarotkaarten uit de 15e eeuw. Op beide kaarten hierboven (midden en rechts) maakt de vrouw het (geheime) teken van het heilige huwelijk (twee vingers tegen elkaar: 2=1): de innerlijke polariteit is versmolten tot een eenheid als gevolg van de inwerking van het zwaard/de kundalini.
Rechts: een alchemistisch embleem met de essentie van het spirituele proces van ontwaken. De handen die naar boven en naar onder wijzen maken het TEKEN VAN HET HEILIGE HUWELIJK (2=1). Om de zon (God) en de aarde (de mens) te verbinden, moet de kundalini-energie (de zon in het midden) de mens zuiveren (ZWAARD) en de polaire energieën in balans brengen (WEEGSCHAAL). (Andreas Friedrichen, Emblemata Nova, 1617)
De vrouw op de Visconti-kaart Gerechtigheid draagt een jurk met een hexagonaal patroon. Dit is een verwijzing naar het hexagram (zespuntige ster); het universele symbool voor de versmelting van de tegenstellingen (rechts). Met de hand waarmee de vrouw de weegschaal vast houdt, maakt zij subtiel het teken van het heilige huwelijk. De schalen van de weegschaal hebben verschillende kleuren: goud en zilver. Dit is een verwijzing naar de polaire energieën – zon (goud) en maan (zilver) – die in balans zijn gebracht.
Een bevestiging van deze interpretatie kunnen we vinden, bijvoorbeeld, op de buitengevel van New Suffolk County Court House in de VS (hieronder). Om de weegschaal van Vrouwe Justitia kronkelen twee slangen: een verwijzing naar de caduceus, het symbool voor een kundalini-ontwaken. De slangen van de caduceus staan voor de polaire energiebanen.
Op de bovenkant van de kaart zien we een vrouw, rijdend op een wit paard, in een harnas en met het zwaard geheven. Dit is een metafoor voor de zuiverende werking van Sophia/de kundalini-shakti in actie. Een wit paard staat voor uitgezuiverde dierlijke driften. Zowel het harnas van de vrouw, als de metalen plaat op het hoofd van het paard, bestaat uit een helft van goud en een helft van zilver. Het dek van het paard is versierd met vijfbladige bloemen: de Roos van Venus, een oeroud kundalini-symbool (rechts).
Rechts: een alchemistische afbeelding van het Magnum Opus. De alchemist is bedekt met de Roos van Venus/de kundalini-energie.
Ongetwijfeld is dit beeld van een strijdlustige vrouw op een paard geïnspireerd door de Franse Jeanne ‘d Arc, die zo’n twintig jaar voor het verschijnen van dit tarotspel op de brandstapel aan haar einde kwam (rechtsonder).
Ook de aartsengel Michaël (linksonder) wordt vaak afgebeeld met een zwaard en een weegschaal. De betekenis hiervan is hetzelfde als de kaart Gerechtigheid van de tarot. De engel Michaël staat voor de goddelijke (kundalini-)energie in ons bekken die, eenmaal ontwaakt, ten strijde trekt tegen onze innerlijke demonen, en die onze polaire energieën in balans brengt.
De aartsengel Michaël op de gevel van de Servisch-Orthodoxe Kerk in Triëst.
Rechts: Jeanne d’Arc, Charles Amable Lenoir, circa 1900. Met het teken van het heilige huwelijk (2=1) suggereert de kunstenaar dat Jeanne d’Arc een kundalini-ontwaken heeft doorgemaakt.
De Tarot van Marseille
De Tarot van Marseille is een verzamelnaam van tarot decks die ontworpen en geproduceerd zijn door verschillende personen, in een bepaalde periode, in een specifiek geografisch gebied. De diverse uitvoeringen lijken qua stijl op elkaar en zijn makkelijk herkenbaar als ‘Marseille decks’. Voor de tarot-onderzoeker zijn met name de onderlinge verschillen interessant.
Dat de vrouw op de kaart Sophia/de kundalini-shakti is mogen we afleiden uit haar veelkleurige jurk. De drukkunst stond toen nog in de kinderschoenen. Met het beperkte kleurenspectrum dat de ontwerpers tot hun beschikking hadden, hebben ze getracht alle chakra-kleuren te verwerken in de jurk.
De gevlochten halsketting verwijst naar de twee polaire energiebanen die bij een kundalini-ontwaken versmelten tot één. De gekrulde haarlokken van de vrouw staan voor hetzelfde. Op beide kaarten raakt één haarlok de halsketting, om aan te geven dat ze voor hetzelfde staan.

Deze symbolische haardracht zien we ook terug in het orthodoxe (chassidische) jodendom. De mannen dragen gekrulde strengen haar aan weerzijde van het hoofd. Deze zogenaamde peies groeien ter hoogte van de slapen, de plaats waar de twee energiebanen versmelten tijdens het heilige huwelijk.
Het juweel op de voorkant van de kroon verwijst naar de pijnappelklier, die geactiveerd wordt tijdens een kundalini-ontwaken. Op de Payen-Webb kaart heeft de vrouw vleugels om haar goddelijkheid te benadrukken. Op de kaart van Pierre Madenié zit ze tussen twee pilaren. Deze staan voor de twee polaire energiebanen.
Links: in de esoterische traditie worden de drie energiebanen die bij een kundalini-ontwaken betrokken zijn vaak weergegeven als pilaren.
De ontwerper van het Payen-Webb deck heeft de kaart een afwijkende naam heeft gegeven: La Balance (De Balans).
Dit versterkt de esoterische betekenis van innerlijke balans.
De Tarot van Parijs (rechts) gooit het over een iets andere boeg, waardoor nog duidelijker wordt waar de kaart Gerechtigheid voor staat. De figuur heeft een hoofd met een mannelijk en een vrouwelijk gezicht; een verwijzing naar de androgyne ‘Rebis’ uit de alchemie (helemaal rechts), in wie de polaire energieën in balans zijn gebracht en zijn versmolten.
Niet alleen in de tarot, ook daarbuiten, probeerde men esoterische kennis over het spirituele proces van ontwaken, die indruiste tegen de leer van de kerk, toch te communiceren door deze op verhulde wijze te verwerken in christelijke kunst. Hier drie voorbeelden van kundalini-symboliek op afbeeldingen van de kardinale deugd Gerechtigheid.
Van links naar rechts:
1. De vrouw houdt het zwaard tussen de twee schalen van de weegschaal, waardoor de symboliek van drie energiebanen ontstaat (gravure uit 1593).
2.De vrouw steekt de MIDDELVINGER (klik hier) van haar linkerhand uit. De middelvinger staat in de esoterische symboliek voor de wervelkolom, met erin stromend de kundalini-energie (Jacob Matham, 17e eeuw).
3. De vrouw houdt de weegschaal voor een PILAAR (klik hier), waardoor de symboliek van drie energiebanen ontstaat. Het afbeelden van slechts EEN BEEN (klik hier) symboliseert de versmelting van de polaire energieën (Lucas van Leyden, 1530, Rijksmuseum).
Oswald Wirth en Rider-Waite-Smith
De occultisten van de Golden Dawn, Oswald Wirth and Arthur Waite, hebben niet veel nieuwe elementen toegevoegd aan de kaart. Arthur Waite heeft de kaarten Gerechtigheid en Kracht omgewisseld, waardoor Gerechtigheid in zijn deck nummer 11 heeft. De kroon bij zowel Wirth als Waite heeft drie punten; een verwijzing naar de drie energiebanen die betrokken zijn bij een kundalini-ontwaken.
Op beide kaarten heeft de vrouw op haar borst het symbool van een cirkel in een vierkant. Dit is een verwijzing naar ‘squaring the circle‘ (‘vierkant maken van de cirkel’) uit de alchemie: een metafoor voor het Magnum Opus (proces van Godsrealisatie). Zie illustratie hieronder.
De Zevende van de Twaalf Sleutels, van Basilius Valentinus.
De twee linten aan de mantel op de RWS-kaart hebben dezelfde betekenis als de twee pilaren: de polaire energieën. De letter Y op de linten symboliseert in de alchemie de versmelting van de tegenstellingen (zie RWS-kaart 5 De Hierofant).
Ook het androgyne uiterlijk van de RWS-vrouw, alsmede het zichtbaar zijn van slechts één schoen, verwijst hier naar. Ze houdt haar zwaard en weegschaal precies voor de twee pilaren. De betekenis hiervan is dat zij (Sophia/de kundalini) deze twee pilaren/energiebanen zuivert en in balans brengt.
De cirkel met een punt in het midden, aan het handvat van haar zwaard, is het symbool voor goud; een verwijzing naar de goddelijke energie waar dit zwaard voor staat. Het doek tussen de pilaren is – net als op tarotkaart nummer 2 De Hogepriesteres – de sluier van Isis, waarachter de Grotere Werkelijkheid verborgen wordt gehouden.
Château des Avenières
Op de mozaïek in de kapel van Château des Avenières zijn de twee pilaren voorzien van de letters B en J. Een element dat we kennen van de kaart De Hogepriesteres van het RWS-deck. Deze letters staan voor Boaz en Jachin: de namen van de bronzen zuilen bij de ingang van koning Salomo’s tempel. Volgens het Oude Testament leidt deze ingang naar de Ark des Verbonds in het Heilige der Heiligen, waar de mens met God kan communiceren.
De tempel staat voor de mens zelf, de pilaren voor de polaire energiebanen langs de wervelkolom en de ingang bevindt zich aan de onderkant wervelkolom, in het bekken. De Ark des Verbonds bevindt zich in het hoofd van de mens: als de pijnappelklier en hypofyse worden geactiveerd door de opgestegen kundalini (Sophia) ontstaat een verbinding met God.
Op de kleine kroon van de vrouw is een uraeus-cobra geplaatst: de slang die in het Oude Egypte symbool staat voor de kundalini en waarmee farao’s vaak werden afgebeeld.
Conclusie
De tarot gebruikt bekende archetypes om deze te vertalen naar aspecten van spiritueel ontwaken. De kaart Gerechtigheid laat Sophia zien in haar rol van goddelijke Moeder die orde op zaken stelt in ons innerlijk. Alles wat tussen ons en haar echtgenoot, God de Vader, in staat, verwijdert zij met haar zwaard. Niet altijd pijnloos, maar wel met goede intenties en liefde, zoals een echte moeder. Ons interieur wordt door haar gezuiverd en in balans gebracht: om de aardse dualiteit te kunnen overstijgen, moet deze innerlijk eerst in balans zijn.
Deze spirituele taken zijn vergelijkbaar met de rol van Vrouwe Justitia (de Rechtspraak) in de buitenwereld: de samenleving ‘opschonen’ van wat de harmonie verstoort, en straffen opleggen die evenredig zijn met de begane overtredingen, zodat de onderlinge balans wordt hersteld.
Rechts: een beeld van Gerechtigheid op het dak van het Paleis op de Dam in Amsterdam (beeldhouwer Artus Quellinus, 17e eeuw). Ook dit beeld is voorzien van esoterische symboliek. In plaats van een zwaard draagt de vrouw een SCEPTER (symbool voor de wervelkolom, klik hier) met aan de bovenkant een zon en het alziend Oog van God. De scepter staat geplaatst op haar BEKKEN, ter hoogte van het heiligbeen, de woonplaats van de kundalini, en het Oog van God bevindt zich ter hoogte van de PIJNAPPELKLIER.
78 Tarot Astral
(2017)
www.78tarot.cards
Een prachtige kaart met de kundalini-slang die de weegschaal vasthoudt. De punt van het zwaard staat tussen de ogen, gericht op de pijnappelklier.
Cosmic Tarot
(Norbert Lösche, 1988)
Vrouwe Gerechtigheid als ‘de middelste pilaar’.
The Star Tarot
(Cathy McClelland, 2017) www.cathymcclelland.com
Veel relevante kundalini-symbolen die op inventieve wijze zijn gecombineerd: drie bomen, stromend water, het samenvallen van zon en maan, pauwenveren, en het voorhoofd als centraal punt waar de polariteiten versmelten.
The Raziel Tarot
(Robert M. Place, 2016)
www.robertmplacetarot.com
In het mystieke jodendom is de Shekinah (de vrouw tussen de pilaren) de inwonende God, oftewel Sophia/de kundalini-shakti.
Dit artikel is gepubliceerd in Paravisie Magazine (sept ’19). Copyright Anne-Marie Wegh 2019
Het meest recente boek van Anne-Marie:
Maria Magdalena, auteur van het vierde evangelie

Illustrations from the tarot decks, reproduced by permission of U.S. Games Systems, Inc., Stamford, CT 06902. c. by U.S. Games Systems, Inc. All rights reserved.
Foto’s Châteaux de Avenières: http://hermetism.free.fr/Avenieres