De personen die getroffen worden door de Dood op beide bovenstaande kaarten, lijken dit niet te ervaren als een onprettige gebeurtenis. Op bijna alle gezichten zien we een vredige glimlach. Dit bevestigt ons dat deze kaart staat niet staat voor de fysieke dood, maar voor een mystieke ervaring. De mens wordt bevrijd van zijn ego en ervaart de eenheid van het goddelijke.

Op de Estensi kaart (midden-boven) zijn de ‘doden’ hooggeplaatste geestelijken en een koning. In het licht van de overige symboliek mogen we ook de koning interpreteren als een spiritueel voltooide individu: in de alchemie staat de koning voor de persoon die het Magnum Opus heeft voltooid (zie ook de alchemistische illustraties hieronder).

Rechts: De GELUKZALIGE gezichtsuitdrukking van de man (alchemist) in het graf toont dat hij een Godservaring heeft, opgewekt door de kundalini-energie (SLANG), die is opgestegen tot in zijn hoofd. Zijn rode kleding staat voor een voltooid Magnum Opus. (Atalanta Fugiens, embleem 50, Michael Maier, 1617)

In de geopende buik van de Visconti Di Modrone-Dood (boven) zijn de ingewanden zichtbaar. Ze maken een spiraalbeweging die verwijst naar de opstijgende kundalini.

De zeis is het instrument van de Dood waarmee hij alles weg hakt wat tussen de mens en God in staat. Deze zuiverende werking komt in de eeuwen hierna, bij de Tarot van Marseille, nog meer centraal te staan.

Rechts: het Magnum Opus (Godsrealisatie) van de alchemist in beelden. De achterste persoon op de wolf, met de twee adelaarshoofden, staat voor de versmolten POLAIRE ENERGIEBANEN (zon en maan). De voorste persoon, met de ZEIS, staat voor de zuiverende kundalini-energie. De LADDER symboliseert de opstijging van de kundalini door de WERVELKOLOM. De WOLF staat voor de dierlijke energieën die worden gebruikt voor het proces van Godsrealisatie. (Book of Alchemical Formulas, Claudio de Domenico Celentano di Valle, 1606)

De Tarot van Marseille

De Dood van de Tarot van Marseille gaat te werk als een tuinman. Met een grote zeis maait hij het veld waarin hij staat. Om hem heen liggen lichaamsdelen: handen, voeten, botten en hoofden. Dat de zeis staat voor de werking van de kundalini-energie kunnen we afleiden uit de inkleuring van de kaart. De zeis heeft dezelfde kleur als de wervelkolom van de Dood.

Op de kaarten van Pierre Madeniè en Nicolas Conver (hierboven) heeft de zeis ook nog eens de kleuren rood en blauw van de polaire energieën. Ter bevestiging van deze interpretatie, laat één van de afgehakte handen op de kaart Pierre van Madeniè (wit omcirkeld) het teken van het heilige huwelijk (2=1) zien.

De Dood hakt, buiten de tarot, maar zelden ledematen af. Dit is een beeld dat komt uit de alchemie en verwijst naar de spirituele fase van desintegratie: de oude mens wordt in stukken gehakt, waarna de geboorte van de nieuwe mens plaatsvindt. De afgehakte ledematen symboliseren het verwijderen van oude ballast en overbodige egostukken. Alles wat tussen de mens en God in staat wordt verwijderd. Hieronder drie alchemistische illustraties van dit zuiveringsproces.

Het volgende citaat uit het Bijbelboek Openbaring heeft waarschijnlijk gediend als inspiratie voor de Dood van de Tarot van Marseille: God die zijn sikkel (de kundalini-energie) stuurt om de mens te oogsten als deze er klaar voor is.

En ik zag, en zie, een witte wolk, en op de wolk zat Iemand als een Mensenzoon, met op Zijn hoofd een gouden kroon en in Zijn hand een scherpe sikkel.En een andere engel kwam uit de tempel en riep met luide stem tegen Hem Die op de wolk zat: Zend Uw sikkel en maai, want het uur om te maaien is voor U gekomen, omdat de oogst van de aarde geheel rijp is geworden. En Hij Die op de wolk zat, zond Zijn sikkel op de aarde, en de aarde werd gemaaid. (Openbaring 14:14-16)

Wat opvalt, op alle drie de bovenstaande kaarten, is dat de twee hoofden op de voorgrond niet afgehakt en dood lijken, maar ze staan rechtop en kijken blij. Ze lijken eerder op nieuw gewas dat uit de grond omhoog komt. Betekenisvol in dit verband, is dat de inkleuring suggereert dat de hoofden zich buiten het maaigebied van de zeis bevinden. De kroon die ze dragen is een verwijzing naar spirituele voltooiing.

Een Bijbelcitaat dat aansluit bij dit beeld van sterven en wedergeboorte, is de bekende gelijkenis van de graankorrel, uit het evangelie van Johannes:

Voorwaar, voorwaar, Ik zeg u: Als de tarwekorrel niet in de aarde valt en sterft, blijft hij alleen, maar als hij sterft, draagt hij veel vrucht. Wie zijn leven liefheeft, zal het verliezen, en wie zijn leven haat in deze wereld, zal het behouden tot het eeuwige leven. (Joh. 12:24-25)

Lees meer over de SYMBOLIEK IN DE BIJBEL in mijn boek: ‘Ecce Homo, de beeldtaal van de Bijbel’

In het hindoeïsme bedienen de goden zich van een heel scala aan wapens om de werking van de kundalini in beelden uit te drukken.

Links: de god Vishnoe met een zogenaamde Sudarshana Chakra. Dit draaiende, vlijmscherpe wiel verwijst naar de spiraalbeweging van de opstijgende kundalini. De zeven koppen van de (kundalini-)slang staan voor de zeven chakra’s die gezuiverd worden.

Rechts: de godin Kali; een personificatie van de zuiverende kundalini-energie. De staande cobra om de hals van Shiva (wit omcirkeld) versterkt de symboliek. Met haar uitgestoken tong speurt Kali naar onzuiverheden in de mens; een verwijzing naar de (kundalini-)cobra die met haar tong een prooi ‘ruikt’ (rechtsonder).

Links: Krishna – een incarnatie van de god Vishnoe – onthoofdt een tegenstander met zijn Sudarshana Chakra. Deze tegen-stander is Narakasura, de heerser over alle koninkrijken op aarde. De trident in de rechterhand van Narakasura staat voor de drie energiebanen die betrokken zijn bij een kundalini-ontwaken.

De Oswald Wirth Tarot

Oswald Wirth (linksonder) heeft geen nieuwe elementen ingebracht op de kaart. De esoterische symboliek is zelfs voor een deel verdwenen, vergeleken met de Tarot van Marseille. De mozaïek van Châteaux des Avenière (midden-onder), die gebaseerd is op Wirth’s tarot, bevat wel nieuwe elementen. De Dood staat in een grote poel van vuur, in plaats van in het groen. Menigeen zal hierbij denken aan hellevuur, maar dit is goddelijk vuur: het reinigende vuur van de kundalini.

Chateaux des Avenières (1917)

Rechts: Tarot of the Master, Vacchetta, 1893. Linksonder op de kaart ligt de HELM VAN HERMES, de god met de slangenstaf de CADUCEUS.

Op de achtergrond zien we een sfinx: een mensenhoofd op een leeuwenlichaam. Een sfinx staat voor de mens die het dierlijke heeft overwonnen en leeft vanuit het goddelijke. Op de voorgrond, in het groen, zien we het hoofd van een man met een uraeus-cobra op zijn hoofddeksel. Dit is een ondubbelzinnige verwijzing naar een kundalini-ontwaken. Achter de Dood loopt een kronkelweg, omhoog de bergen in. Dit is een metafoor voor een bewustzijnsverruiming.

Rechts: Op deze alchemistische illustratie zien we op de voorgrond een glazen KOLF, met vloeistof erin, waarvan de bovenkant tegen de SCHEDEL ernaast is geplaatst. De betekenis hiervan is: het door de alchemisten begeerde LEVENSELIXER is een metafoor voor de veranderingen in het hersenvocht, onder invloed van een kundalini-ontwaken. Op de achtergrond staat een grote SFINX: een symbool voor de wedergeboren mens. (Mystère des Cathédrales, Fulcanelli, 1926)

Rider-Waite-Smith Tarot (1909)

De Rider-Waite-Smith Tarot

In de handen van Pamela Colman-Smith heeft de kaart een ware metamorfose ondergaan. Haar Dood zwaait niet met een grote zeis, maar draagt een banier met een witte roos erop. De diepere betekenis hiervan is echter hetzelfde als de zeis: de inwerking van het goddelijke in de mens. In de esoterische tradities staat de roos voor de mystieke ervaring, en zij is van oudsher verbonden met godinnen uit allerlei tradities, waaronder Isis, Ishtar en Venus. In algemene zin staat de roos voor het vrouwelijke aspect van God, oftewel de kundalini-energie.

De specifieke vorm van de RWS-roos komt uit de alchemie en de traditie van de Rozenkruizers (hieronder). Een wilde roos heeft altijd vijf blaadjes (rechtsonder). Als de dualiteit versmelt tijdens het Magnum Opus, ontstaat er een roos met tien blaadjes: de RWS-roos.

Wat opvalt, is dat de vlag op de RWS-kaart niet wappert, maar perfect vierkant is. Zowel een vierkant (de vier elementen) als de kleur zwart staat in de alchemie voor het aardse. Gecombineerd met de witte roos staat de RWS-vlag voor de transformatie/zuivering van de materie (het zwarte vierkant), door inwerking van het goddelijke (de witte roos). Het hart van de roos zit vol met zaadjes: het nieuwe leven dat deze Dood brengt.

Cruce Rosea, symbool van de Rozenkruisers.

Detail van de Ripley Scroll (ca. 1490).

Rugosa Alba, historische roos.

De drie figuren, rechts op de kaart, die met hun ogen dicht de Dood afwachten, hebben allen bloemen in hun haar (het meisje en het kind) of op hun kleding (de bisschop). Hun gesloten ogen verwijzen naar een innerlijke ervaring. Op de handen en mouwen van de bisschop staan dezelfde kruisjes als op de teugels van het paard. Een gelijkarmig kruis verwijst naar de versmelting van de polariteiten. Ook op de borst van de Dood staat een (half) kruis. Op de achterkant van de mantel van de bisschop staat het alchemistische symbool voor de zon/het goddelijke: een cirkel met een kruis erin.

Deze drie figuren hebben zich door noeste innerlijke arbeid waardig gemaakt voor de genade van de mystieke dood. De bisschop verwijst naar de kaart van de Hierofant: in hem is de dualiteit versmolten tot de eenheid van het goddelijke. Hij is meester over de materie. De vrouw met de bloemenkrans op het hoofd vinden we terug op de kaart Kracht: zij heeft haar dierlijke driften overwonnen en gesublimeerd. Het kind is een symbool van heelheid. Het staat centraal op de kaart De Zon. Ook het witte paard van de Dood – symbool voor de uitzuivering van de dierlijke energieën – is een element van De Zon. De bisschop, de vrouw en het kind, stralen allen overgave uit. Ze zijn bereid om hun ego los te laten; een innerlijke houding die moed vraagt en niet vanzelfsprekend is.

Ook de twee pilaren op de achtergrond zien we terug op een andere kaart uit de grote arcana: de Maan. Deze pilaren staan voor de ida-nadi en pingala-nadi, links en rechts van de wervelkolom, die ons de dualiteit laten ervaren. De opkomende zon, tussen de twee pilaren, is de opstijgende kundalini in de sushumna-nadi, in de wervelkolom.

Het alchemistische symbool voor de zon/het goddelijke.

Op de helm van de Dood hangt een rode veer. Dit element vinden we ook terug op de tarotkaarten De Dwaas en De Zon. De rode veer staat voor de kundalini-energie, die omhoog gebracht is, vanaf het eerste chakra (kleur rood) naar de kruin. Ook de witte roos zien we terug bij De Dwaas.

Petrus Bonus Series, embleem 2 (14e eeuw): ‘De zoon doodt de vader terwijl hij zit op de troon.’ De koning maakt met zijn linkerhand het TEKEN VAN HET HEILIGE HUWELIJK (2=1).

Onder het paard ligt een dode koning. Dit is waarschijnlijk een verwijzing naar een bekend esoterisch thema: ‘de dood van de oude koning’ (zie links). Het archetype van de oude koning staat voor het ego, dat de scepter zwaait in de spiritueel onbewuste mens. Deze moet eerst sterven, om plaats te maken voor een nieuwe koning, die verbonden is met het goddelijke. De blauwe mantel en rode schoenen van de koning op de RWS-kaart staan voor respectievelijk het vrouwelijke en mannelijke in hem, die één zijn geworden (de energetische aanzet tot zijn dood). Zijn grijze haren wijzen op ouderdom (oude koning).

Rechts: deze illustratie geeft in beeldtaal drie aspecten van het alchemistische proces weer: zuivering, vereniging van de polariteiten, en het afleggen van het ego. De blauwe vrouw met slangenstaart is Sophia/de kundalini. Zij heeft de polariteiten (rode man en witte vrouw) verenigd (de zespuntige ster om haar hoofd), waarna een ONTHOOFDING (aflegging van het ego) heeft plaats gevonden. Ook het vuur onder de glazen kolf staat voor Sophia/de kundalini. In de kolf zien we vier ROZEN, met VIJF BLOEMBLAADJES. De drie zwarte rozen staan voor het hart, hoofd en lichaam van de alchemist, die worden uitgezuiverd. De gouden roos staat voor zijn ziel. (Aurora Consurgens, 15e eeuw)

Een illustratie van het Magnum Opus. De boomstam staat voor de wervelkolom. Centraal staat Hermes met zijn staf de CADUCEUS (het symbool voor een kundalini-ontwaken). De RODE EN WITTE ROOS staan voor de twee polaire energiebanen. (Alchymiæ Complementum et Perfectio, Samuel Norton, 1630)

De alchemist heeft het Magnum Opus voltooid. Zijn lichaam is bedekt met VIJF-BLADIGE RODE ROZEN. De staf in zijn hand staat voor zijn wervelkolom, met bovenaan de pijnappelklier. Hij heeft borsten: hij is nu androgyn. (Een 15e eeuwse alchemistische illustratie uit de Bibliotheek van het Vaticaan)

Conclusie

Onze wervelkolom herbergt een groot Mysterie, waarover in het 15e eeuwse katholieke Italië niet zomaar openlijk gesproken kon worden. De geheime kennis over het goddelijke in de mens vond ondergronds een weg naar, ironisch genoeg, een kaartspel voor de adel, dat een paar eeuwen later de Tarot zou gaan heten.

De kaart De Dood staat voor innerlijk sterven, en verrijzen als nieuwe mens. Over deze ‘opgestane’ mens heeft ‘de tweede dood’ (de fysieke dood) geen macht, lezen we in het Bijbelboek Openbaring:

Zalig en heilig is hij die deelheeft aan de eerste opstanding. Over hen heeft de tweede dood geen macht, maar zij zullen priesters van God en van Christus zijn, en zij zullen met Hem als koningen regeren, duizend jaar lang.
(Openbaring 20:6)

De ladder op dit embleem staat voor de wervelkolom en de zeven chakra’s. Opklimmen tot God betekent GESNOEID en ONTHOOFD (de scène op de achtergrond) worden. (Emblemata moralia & bellica, Jacob de Heyden, 1615).