De gehangene heeft zijn handen op zijn rug. Ze liggen op zijn heiligbeen, de verblijfplaats van de kundalini-energie. Ook in de christelijke schilderkunst vinden we verwijzingen terug naar het heiligbeen. Bijvoorbeeld door het vormen van een driehoek – de vorm van het heiligbeen – met de handen, ter hoogte van het bekken. Hieronder twee voorbeelden.

Rechts: het HEILIGBEEN heeft de vorm van een DRIEHOEK

De Estensi (Karel VI) Tarot

Een tweede handgeschilderde kaart uit de 15^e eeuw, die behouden is gebleven, komt uit de Estensi Tarot (links), ook wel genoemd de Karel VI Tarot (naar keizer Karel VI). Deze Gehangene heeft twee gevulde zakken in zijn handen. De inhoud ervan is niet geheel duidelijk; is het goud zoals de meeste tarotonderzoekers veronderstellen? Waar deze zakken voor staan blijkt uit twee andere kaarten uit ongeveer dezelfde tijd, die wij alleen kennen van ongesneden drukvellen: de zogenaamde Rothshield Sheet en de Rosenwald Sheet (hieronder). Van deze allereerste gedrukte tarotkaarten zijn helaas geen gekleurde originelen bewaard gebleven.

Bij een kundalini-ontwaken zijn drie energiebanen betrokken, die langs en door de wervelkolom stromen (zie de illustratie van de Tibetaanse yogi hierboven). De buitenste twee energiebanen vormen de energetische blauwdruk van de dualiteit in onze innerlijke wereld. Deze energiebanen worden tijdens het proces van spiritueel ontwaken in balans gebracht, waarna ze versmelten ter hoogte van het zesde chakra (de pijnappelklier).

Op de Rosenwald-kaart (linksonder) houdt de Gevangene de twee zakken precies voor de twee verticale houten stijlen, links en rechts van de man. Hiermee wordt tot uitdrukking gebracht dat de twee energiebanen die langs zijn wervelkolom stromen in balans zijn gebracht.

Op de Rothshield-kaart (midden-onder) worden deze energiebanen ook nog eens gesymboliseerd door de twee wapperende linten van het koord waarmee zijn been is vastgebonden. Soortgelijke symboliek vinden we tevens terug op illustraties uit de alchemie (rechtsonder).

Het haar van de man op de Estensi-kaart is rood-bruin van kleur en heeft de vorm van een vlam. Dit is een verwijzing naar het kundalini-vuur dat in hem brandt. Ook de rode-gele onderkant van zijn tuniek lijkt op vuur.

De lichaamshouding van de Estensi Gehangene vinden we terug op een alchemistische afbeeldingen (rechts en onder) uit ongeveer dezelfde tijd. Op de illustratie rechts wordt de fase van destillatie/evaporatie uitgedrukt in beeldtaal. Op de bodem van de kolf zien we de alchemist in gebed (gericht op God). Zijn inspanningen werpen vruchten af: de opstijgende figuur symboliseert zijn spirituele ascentie.

De houding van zijn armen staat voor de bereikte balans tussen de innerlijke polariteiten (dualiteit). Eén been omhoog staat voor de versmelting van deze polariteiten. Deze interpretatie wordt bevestigd door de pauw ernaast, die op één poot staat. In de alchemie staat een pauw voor het bereiken van een bepaalde fase in het Magnum Opus (proces van Godsrealisatie).

Alchemistische illustratie
(Wellcome Institute Library, London (ms. 29, Fol. 40))

Links: de alchemist die het Magnum Opus heeft voltooid. De BALANS-symboliek van de ARMEN wordt versterkt door het TEKEN VAN HET HEILIGE HUWELIJK: 2=1 (klik hier), van beide handen. De symbolen van de zes planeten, op de cirkel, staan voor de ZES CHAKRA’S die gezuiverd en geactiveerd zijn door het kundalini-vuur. De HAREN van de man verwijzen naar dit VUUR. Een cirkel met in het midden een punt staat in de alchemie voor de zon/goud/Godsrealisatie. (Andreas Libavius, 16e eeuw).

De Tarot van Marseille

Ook de Tarot van Marseille geeft ons diverse aanwijzingen dat de Gehangene niet zomaar een afbeelding is van een martelaar of verrader die een straf moet ondergaan, maar dat de kaart staat voor een fase in het spirituele proces van ontwaken.

Op de onderstaande kaarten van Jacques Viéville (circa 1650), Jean Dodal (circa 1700) en Francois Chosson (1736) is de nummering in spiegelbeeld gedrukt. Dit zou een vergissing kunnen zijn, maar het zou ook een aanwijzing kunnen zijn dat we de kaarten moeten omdraaien om de symboliek ervan te begrijpen. Omgekeerd wordt de man op de kaart iemand die aan het opstijgen is (spirituele ascentie). Op de kaart van Nicolas Bodet uit België (1739) staat zowel het cijfer als de naam verkeerd om. Dit maakt opzet nog aannemelijker.

Op de drie Franse kaarten zijn van elke verticale boomstam precies zes takken afgezaagd. De stompen, die een andere kleur hebben dan de stammen, om ze meer op te laten vallen, staan voor de zes chakra’s van de Gehangene, die zijn uitgezuiverd (‘gesnoeid’) door de kundalini-energie.

Op drie van de bovenstaande vier kaarten zitten de armen van de man op zijn rug, en komen zijn vingertoppen boven zijn schouders uit. Een merkwaardige, onnatuurlijke houding: hoe moet dit worden geïnterpreteerd? Ik denk dat deze vingers een foutje zijn in het ontwerp: ze zitten precies op de plaats waar we op de Visconti-kaart vuurvlammen zien. De vingers moeten eigenlijk vlammen zijn.

Dodal en Chosson hebben de broek van de Gehangene op de plaats van het kruis wit gelaten. Dit is een verwijzing naar de zuivering en sublimatie (transformatie) van de seksuele energieën. Op alle kaarten vormen de benen van de man een kruis: een symbool voor de versmelting van de tegenstellingen.

De Gehangene op de kaart van Dodal kijkt scheel. Dit kan een slordigheidje zijn, maar het zou ook een verwijzing kunnen zijn naar de opening van het ‘derde oog’ (het zesde chakra) bij een kundalini-ontwaken. Soortgelijke symboliek vinden we in de Noorse mythes.

Om Wijsheid (Sophia/de kundalini) te verkrijgen offert de Noorse oppergod Odin zichzelf door zich aan de (kundalini-)boom Yggdrasil op te hangen (links). Dit symboliseert de dood van het ego, of de oude mens, als gevolg van een kundalini-ontwaken. Voor ditzelfde doel offert hij ook een van zijn ogen, waardoor hij nog maar met één oog ziet. Dit verbeeldt de opening van zijn derde oog.

Links: De Noorse god Odin hangend
aan de wereldboom Yggdrasil.

De Oswald Wirth Tarot

De Gehangene van Oswald Wirth (linksonder) heeft twee zakken met geld onder zijn armen geklemd: één met gouden en één met zilveren munten. Dit is een nieuw ingebracht element op de kaart om de balans tussen de polariteiten uit te drukken. Net als goud en zilver staan in de alchemie ook de kleuren rood en wit voor de tegenstellingen. Deze twee kleuren zijn verenigd (eenwording) in de tuniek die de man draagt.

Het alchemistische
symbool voor ZWAVEL

Het Magnum Opus (oftewel: een kundalini-ontwaken) in alchemistische symbolen, inclusief het symbool voor ZWAVEL. (Uit: De Hermetische Triomf, 1740)

Op de tuniek zijn tevens een wassende en een afnemende maan afgebeeld. Ook dit staat symbool voor de dualiteit, die versmolten is in de Gehangene. Zoals we eerder zagen, staan de twee verticale boomstammen voor de twee polaire energiebanen die langs de wervelkolom stromen. De dwarsbalk, die bovenop de verticale stammen ligt, staat voor het heilige huwelijk (de vereniging van de tegenstellingen), dat plaats vindt bij het zesde chakra. De Gehangene hangt aan deze dwarsbalk: hij ervaart de eenheid van het goddelijke.

Oswald Wirth heeft de armen van zijn Gehangene nadrukkelijker in de vorm van een driehoek geplaatst. Tezamen met het kruis dat de benen maken, ontstaat hiermee het symbool voor zwavel (midden-boven), dat in de alchemie staat voor het Magnum Opus. Het rossige haar van de man heeft de vorm van vlammetjes.

Chateaux des Avenières (1917)

Op de mozaïek van Châteaux des Avenières (links), die gebaseerd is op Wirth’s tarot, zien we een vogel met een menselijk hoofd wegvliegen van de Gehangene. Dit is de zogenaamde Ba-vogel die in het Oude Egypte stond voor de ‘essentie’ van de mens; voor datgene wat na de dood blijft voortleven (zie hieronder). De mozaïek wil hiermee tot uitdrukking brengen dat de Gehangene, al tijdens zijn leven, van het stoffelijke/aardse is bevrijd.

Papyrus of Ani met BA-VOGEL,
New Kingdom, Dynasty XVIII, Collection of The British Museum.

Tussen de twee boomstammen loopt een landweggetje. Deze weg symboliseert de kundalini-energie die van bekken naar hoofd stroomt. De weg begint bij de linker elleboog van de Gehangene, en is via zijn onderarm en hand verbonden met zijn heiligbeen, de verblijfplaats van de kundalini.

Rider-Waite-Smith Tarot (1909)

De Rider-Waite-Smith Tarot

Pamela Colman-Smith heeft gekozen voor kleding in de kleuren rood (het mannelijke) en blauw (het vrouwelijke) om de versmelting van de tegenstellingen uit te drukken. Het aureool om het hoofd van de Gehangene geeft nog meer duidelijkheid over zijn innerlijke wereld: zijn kruinchakra is volledig geopend; zijn bewustzijn is ‘verlicht’. Het haar van de man is licht van kleur (zijn innerlijk is gezuiverd) en heeft, net als op de 15e eeuwse Estensi-kaart (boven), de vorm van een vlam.

Een opmerkelijke verandering is het T-kruis waaraan de man hangt. De letter T wordt in het Hebreeuws Tav genoemd. De oorspronkelijke schrijfwijze van de Tav was een kruis met gelijke armen. De Tav is met veel mystiek omgeven. Als laatste letter van het Hebreeuwse alfabet staat hij voor voltooiing, en de oude schrijfwijze van een kruis verbindt de Tav met, onder andere, de kruisiging van Jezus.

Door de verticale boomstam achter de Gehangene verschijnt de symboliek van de ontwaakte wervelkolom. In veel tradities staat zowel een boom als een pilaar voor de wervelkolom met erin stromend de kundalini-energie. Het T-kruis op deze kaart is, als het ware, een combinatie van beiden.

Klik hier voor de PILAAR als symbool voor de ontwaakte wervelkolom.

Hieronder vier afbeeldingen waarbij de pilaar verwijst naar een kundalini-ontwaken. De begroeiing aan het T-kruis op de RWS-kaart moet ons vertellen dat het hier gaat om ‘levend’ hout. Een extra aanwijzing dat de verticale stam staat voor de ontwaakte wervelkolom.

De kundalini-SLANG en een PILAAR met dennenappel, als symbool voor de wervelkolom en pijnappelklier. (Asclepius reliëf uit het Romeinse tijdperk)

De hindoe-god Shiva

Een bijzondere afbeelding van het KATHAARSE sacrament het CONSOLAMENTUM: de doop met de Heilige Geest door middel van handoplegging. De PILAAR precies achter de naakte RUG van de gedoopte, en de HAND die omhoog wijst, moeten ons vertellen dat het hier gaat om het activeren van de kundalini-energie. Rechts op de afbeelding kijken twee Franciscaanse broeders vol ontzetting naar het ‘heidense’ ritueel. (tweede helft 13e eeuw, Bibliothèque nationale de France)

Het kundalini-proces (het verkrijgen van het LEVENS ELIXER) uitgedrukt in alchemistische beelden. Herkenbaar zijn de DRIE PILAREN (energiebanen) en hun onderlinge verband. De MAN EN VROUW staan voor de dualiteit. (Uit het manuscript Liber de arte distillandi simplicia et composita, van Hieronymus Brunschwig, 1654)

Conclusie

De Gehangene is geworteld in de eenheid van het goddelijke. In hem brandt het zuiverende kundalini-vuur. In zijn binnenwereld zijn de polariteiten in balans gebracht en versmolten. Op het fysieke niveau is hij misschien gebonden, maar innerlijk is hij volkomen vrij. Hij heeft een transformatieproces doorgemaakt en hij ervaart het leven nu vanuit een staat van onthechting en sereniteit.