Tarot 18. De Maan
18. De Maan
De symboliek van tarotkaart nummer 18 De Maan verwijst naar het alchemistische huwelijk van de zon en de maan; een metafoor voor het spirituele proces waarbij de innerlijke dualiteit plaatsmaakt voor goddelijke eenheid. Wat hebben blaffende honden en een rivierkreeft hiermee te maken? Lees het in dit artikel!De Maan in de 15e eeuw
Het thema van het alchemistische huwelijk (de versmelting der tegenstellingen), met hierin een centrale rol voor de zon en de maan, wordt door de 15e eeuwse tarot decks die behouden zijn gebleven op verschillende manieren uitgewerkt.
De vrouw op de Visconti-Sforza kaart (hieronder) houdt een maansikkel in haar hand. Zij is de ‘Maangodin’, die we terug zien in vrijwel alle godentradities, en die een personificatie is van de kundalini-energie (Isis, Inanna, Diana, Artemis, enz.). Het goudkleurige haar van de vrouw reikt tot haar bekken, de verblijfplaats van de kundalini in de mens. Het patroon op haar jurk verwijst naar de spiraalbeweging van de opstijgende goddelijke energie.
De kleuren van haar jurk – rood (het mannelijke) en blauw (het vrouwelijke) – staan de voor polariteiten, die versmolten zijn. De twee uiteinden van het koord om haar middel verwijzen naar de caduceus: de staf van de Griekse god Hermes, die symbool staat voor een kundalini-ontwaken.
De hand waarmee de vrouw deze twee uiteinden vast houdt maakt het teken van het heilige (alchemistische) huwelijk: twee vingers tegen elkaar (2=1).
De twee bergen op de achtergrond, links en rechts van de vrouw, versterken de symboliek. Op ons netvlies verschijnen de drie energiebanen die betrokken zijn bij een kundalini-ontwaken: de polaire energiebanen ida-nadi en pingala-nadi, en in het midden de sushumna-nadi, met de kundalini-energie.
De maansikkel heeft een onnatuurlijke vorm en lijkt meer op een eclips (samenvallen van zon en maan). We mogen dit zien als een bevestiging van onze interpretatie van de overige symboliek op de kaart.
Op de kaart van het Charles VI, of Estensi, deck (links) wordt de vereniging der tegenstellingen uitgedrukt door de passer waarmee naar de maan wordt gewezen.
Spirituele tradities en organisaties als de alchemie en de vrijmetselarij gebruiken de tweebenige passer als symbool voor versmelting van de polaire energiebanen tijdens een kundalini-ontwaken. Zie voorbeelden rechts en onder.
Ook de maansikkel op de Charles VI-kaart lijkt op een eclips.
Een tweede meetinstrument, met dezelfde esoterische betekenis als de passer, is de winkelhaak. Deze zien we terug op De Maan van de Rothschild Tarot (linksonder), waarvan alleen ongekleurde, ongesneden drukvellen bewaard zijn gebleven.
De symbolische betekenis van het armillarium (een driedimensionale weergave van ons heelal), in de hand van de man op de Rothshild kaart, wordt duidelijker als we de kaart van het Ercole I d’Este Tarot deck (helemaal rechts) ernaast leggen.
Het armillarium op de d’Este kaart staat op een ongebruikelijk lange standaard. Deze staat symbool voor de wervelkolom. De man houdt een passer in het verlengde van de standaard: de twee polaire energiebanen zijn versmolten en de kundalini-energie stroomt vanaf het bekken (de maan op de tafel) naar het hoofd, en geeft hier een Godservaring/ eenheidservaring (het armillarium => één zijn met het heelal).
De kleine, achtpuntige Morgenster, linksonder op de tafel (omcirkeld), is een bevestiging van deze interpretatie: ook de Morgenster is een symbool voor de kundalini-energie (zie tarotkaart De Ster). De kleuren van de kleding die de man draagt, rood en blauw, staan voor de polariteiten.
Hermes Trismegistus met een ARMILLARIUM. Het kundalini-vuur zorgt voor de versmelting van ZON EN MAAN. (Viridarium chymicum, D. Stolcius von Stolcenbeerg, 1624)
De alchemist Hermes Trismegistus met een ARMILLARIUM en een PASSER. De FENIKS is het symbool voor een spirituele verrijzenis. (Gravure uit 1878)
De Tarot van Marseille
De Tarot van Marseille lijkt een volledig andere koers te varen met betrekking tot het thema Maan, maar dit is slechts schijn. Ook de symboliek op deze kaart verwijst naar een kundalini-ontwaken en de hiermee samenhangende versmelting van de polariteiten. De passer en de winkelhaak zijn vervangen voor twee honden en twee torens. De maangodin is vervangen voor een rivierkreeft.
De ‘Cary Sheet’ (rechts) is een ongesneden, ongekleurd drukvel uit circa 1500. Dit is het vroegste exemplaar van De Maan in de Tarot van Marseille-stijl.
Op de onderste helft van de kaart zien we een waterplas met een enorme rivierkreeft erin. Water is een universele metafoor voor de bron van goddelijke energie in ons bekken: de kundalini. Een rivierkreeft die uit het water omhoog komt verwijst naar een ontwaken van deze energie.
Voor de keuze van een kreeft zijn een aantal redenen te bedenken. Het achterlijf van een kreeft lijkt op de wervelkolom van de mens. Rood is de kleur van (kundalini-)vuur, en van het eerste chakra, waar de kundalini verblijft als zij nog ‘slaapt’.
Verder moet de kreeft om te groeien ‘verschalen’ (zijn pantser afwerpen), vergelijkbaar met het vervellen van een slang, het klassieke symbool voor de kundalini. Dit vernieuwen is ook een aspect van werking van de kundalini-energie.
Deze mozaïek, uit Bulla Regia, Tunesië, verbeeldt de geboorte van APHRODITE uit het schuim van de zee. Deze mythe is een metafoor voor het ontwaken van de kundalini. Aphrodite wordt hier uit de zee omhoog getild door twee CENTAURS, die met elkaar verbonden lijken. Ze staan voor de POLAIRE ENERGIEBANEN die versmelten tijdens het proces van kundalini-ontwaken. Op hun hoofd hebben ze de poten, scharen en voelsprieten van een KREEFT.
Hiernaast twee prachtige afbeeldingen uit de alchemie van het proces van spiritueel ontwaken, met de kreeft als symbool voor de kundalini-energie.
Rechts: de KRAAI (zwart) en DUIF (wit) staan voor de polaire energieën. Op de grond liggen de tegenpolen ZON en MAAN. De HOND is aangelijnd; een verwijzing naar meesterschap over de dierlijke natuur. (Rosarium Philosophorum, 1578)
Helemaal rechts: zowel de KREEFT, als de ‘VIOOLSTOK’ gemaakt van WATER, symboliseert de kundalini-energie. (Aurora Consurgens, 15e eeuw)
De Tarot van Marseille-kaart van Jean Noblet (hieronder) bevat een aantal nieuwe elementen ten opzichte van de Cary Sheet. Rond de eclips van de zon en de maan zijn vlammen toegevoegd. Dit is een verwijzing naar de ‘vuurtongen’ die met Pinksteren neerdaalden op de leerlingen van Jezus. Dit verhaal is een metafoor voor het ontwaken van de kundalini – die in de Bijbel de Heilige Geest wordt genoemd – in de apostelen.
Toen de pinksterdag aanbrak, waren ze allemaal bij elkaar. Plotseling kwam er uit de hemel een geluid alsof er een hevige wind opstak, het vulde het hele huis waar ze zaten. Toen zagen ze iets dat op tongen van vuur leek: het verdeelde zich en daalde op ieder van hen neer. Ze werden allemaal vervuld van de heilige Geest en begonnen te spreken in vreemde talen, zoals de Geest hun te spreken gaf. (Handelingen 2:1-4)
Lees meer over de symboliek in de Bijbel in mijn boek ‘Ecce Homo, de beeldtaal van de Bijbel’.
De tongen van de honden bevestigen deze interpretatie. Deze lijken op de vlammen/ ‘vuurtongen’ rond de eclips.
De drie heuveltjes aan de onderkant van de kaart staan voor de drie energiebanen die betrokken zijn bij een kundalini-ontwaken. De middelste heuvel is de sushumna-nadi in de wervelkolom, met erin stromend de kundalini (de kreeft).
De buitenste twee heuvels staan voor de ida-nadi en pingala-nadi, die langs de wervelkolom stromen. Ook de twee honden en twee torens symboliseren de energetische polariteit. Dit wordt bevestigd door de kleuren van de honden: rood (het mannelijke) en blauw (het vrouwelijke).
De honden vertegenwoordigen tevens de dierlijke/lagere natuur van mens: op het energetische niveau het buikgebied (de eerste drie chakra’s). Als de kundalini (de rivierkreeft) ontwaakt in het bekken, moet zij eerst langs de onderste chakra’s (de honden), om bij haar eindbestemming, het kruinchakra, te komen.
Waarschijnlijk is gekozen voor honden – en niet voor bijvoorbeeld leeuwen of varkens – omdat de maangodinnen Diana (Romeinen) en Artemis (Grieken) vaak worden afgebeeld met honden. Hieronder twee voorbeelden. Ook deze afbeeldingen bevatten kundalini-symboliek.
Rechts: De ‘dode’ koning (de alchemist) wordt opgegeten door de WOLF ( hij laat zich leiden door de DIERLIJKE INSTINCTEN in zijn BUIK, en is hierdoor in spiritueel opzicht ‘dood’). Als de wolf wordt verbrand (de dierlijke energieën worden UITGEZUIVERD door het kundalini-vuur), wordt de koning weer tot leven gewekt. (Atalanta Fugiens, 1617)
Links: de maangodin Diana met haar hond. De TWEE SLANGEN staan voor de versmelting van de POLAIRE ENERGIEËN. De slangen raken TWEE HAARSTRENGEN van Diana, hetgeen we mogen zien als een bevestiging van onze interpretatie. (Natalis Comitis Mythologiae, 1637)
Onder: de godin Artemis als ‘Potnia Theron’: ‘Meesteres van de dieren’. (Boeotische amfora, circa 680 v. Chr.)
De Maan van Jacques Viéville (links) wijkt volledig af van zijn Tarot van Marseille-collega’s. Bij hem geen kreeft, maar een vrouw die garen spint. Ook dit is een metafoor voor een kundalini-ontwaken.
De stok met aan de bovenkant een pluk vlas staat voor de wervelkolom en de pijnappelklier. De draad, die loopt van het bekken naar het hoofd van de vrouw, staat voor de kundalini.
Haar rood met blauwe jurk verwijst naar de versmelting van de polariteiten, net als de eclips, boven haar hoofd. Met haar rechterhand bevestigt de vrouw haar innerlijke eenheid (2=1). De boom naast haar is een klassiek symbool voor de ontwaakte kundalini.
Rechts: de metafoor van gesponnen garen is door kunstenaars ook gebruikt om (verhuld) te communiceren dat Jezus een kundalini-ontwaken heeft doorgemaakt. De bovenste hand van Maria maakt het TEKEN VAN HET HEILIGE HUWELIJK (2=1). Haar onderste hand brengt de gesponnen draad naar het BEKKEN van het kindje Jezus. De kleding van Maria is een combinatie van blauw (het vrouwelijke) met rood (het mannelijke). De wijze waarop ze haar blauwe mantel draagt verwijst naar de SPIRAALBEWEGING van de kundalini naar het hoofd. De GEKRUISTE BENEN (klik hier) van het kindje Jezus zijn een verwijzing naar het HEILIGE HUWELIJK.
De symboliek van tarotkaart De Maan vinden we ook terug in christelijke kunst uit dezelfde tijd. Hiermee werd spirituele kennis die inging tegen de leer van de kerk verhuld gecommuniceerd. Zo zijn er schilderijen van het Laatste Avondmaal met kreeft op tafel, naast de gebruikelijke vis, lam en brood (zie hieronder). Een opmerkelijke afwijking van de traditionele iconografie.
Het Laatste Avondmaal, Antonio Baschenis, Santo Stefano kerk, Carisolo, Italië, 15e eeuw. Dat de kreeften een bijzondere betekenis hebben kunnen we afleiden uit het enorme aantal. Vreemd is ook dat ze niet op borden liggen, zoals het lam en de vis. De rijtjes met ronde broden lijken op de wervels van een wervelkolom.
Op schilderijen van de kruisiging zien we vaak een eclips. Op zich logisch, want in de Bijbel staat dat er een zonsverduistering plaats vindt op het moment dat Jezus sterft:
En het was ongeveer het zesde uur en er kwam duisternis over heel de aarde tot het negende uur toe. En de zon werd verduisterd en het voorhangsel van de tempel scheurde middendoor. En Jezus riep met luide stem en zei: Vader, in Uw handen beveel Ik Mijn geest. En toen Hij dat gezegd had, gaf Hij de geest. (Lucas 23:44-46)
Het detail van de eclips in dit citaat is bedoeld om ons te vertellen dat de dood van Jezus op het symbolische niveau staat voor een spiritueel transformatieproces. Een volledige zonsverduistering kan alleen plaatsvinden bij Nieuwe Maan. Het was echter Volle Maan (Pesach) toen Jezus werd gekruisigd. ‘Het zesde uur‘ is een verwijzing naar het zesde chakra, de plaats waar de versmelting van de polariteiten (zon en maan) plaats vindt.
Dat de eclips op de onderstaande schilderijen een esoterische betekenis heeft, kunnen we afleiden uit de hand van Jezus die het teken van het heilige huwelijk (2=1) maakt.
Lees meer over de symboliek rond de kruisiging van Jezus in mijn boek ‘Maria Magdalena, auteur van het vierde evangelie’.
De Oswald Wirth Tarot
De kaart van Oswald Wirth (linksonder) is vrijwel identiek aan de Tarot van Marseille. Zijn honden hebben de kleuren wit en grijs, hetgeen, net als rood en blauw, verwijst naar de polaire energieën: licht/donker, yin/yang.
De mozaïek van Château des Avenières (rechtsonder), die gebaseerd is op de tarot van Oswald Wirth, heeft dubbele pilaren, zowel links als rechts. Dit versterkt het thema van de kaart: de versmelting de dualiteit tot goddelijke eenheid.
De Rider-Waite-Smith (RWS) Tarot
Kunstenares Pamela Colman-Smith heeft gekozen voor een hond en een wolf (het getemde en ongetemde dier) om de polariteiten tot uitdrukking te brengen (linksonder). Zij heeft zich in deze keuze laten inspireren door de alchemie. Op de alchemistische afbeelding naast de RWS-kaart (midden-onder) zien we een hond en een wolf met elkaar in gevecht. Zij staan voor de innerlijke dualiteit van de alchemist. De dieren zullen, volgens de bijbehorende tekst, ‘in één worden veranderd’.
De kleuren geel en oranje van de honden verwijzen waarschijnlijk naar de buikchakra’s, de verblijfplaats in de mens van de dierlijke energieën. Het tweede (onderbuik) chakra is oranje en het derde (navel) chakra is geel.
Een ander subtiel, maar betekenisvol, verschil met alle voorgangers is dat op de kaart van RWS de kreeft uit het water kruipt. Dit benadrukt het ontwaken van de kundalini.
Rond de maan/eclips zien we Yod’s (de Hebreeuwse letter Y) in plaats van vlammen. De betekenis is hetzelfde. Zoals we zagen bij tarotkaart De Toren verwijst de letter Yod – die op een vuurvlam lijkt – in het mystieke jodendom naar het goddelijke.
Conclusie
De mens heeft altijd geprobeerd het onbeschrijfelijke in beeldtaal uit te drukken. Het onzichtbare, goddelijke werd begrijpelijk gemaakt met gebruik van wezens of objecten uit de zichtbare wereld.
De kundalini-energie in het ons bekken wordt in de meeste tradities gepersonifieerd door een godin (Shakti, Isis, Artemis, Sophia, etc.). Vrijwel alle godinnen staan voor een aspect van de transformerende kundalini (lees mijn artikel over de godenwereld).
Ook beelden uit de natuur komen veel voor. De yogi ziet de bron van goddelijke energie als een opgerolde slang, die wakker kan worden gemaakt en zich dan langs de wervelkolom omhoog beweegt. Voor de alchemist lijkt dezelfde bron van energie op een kreeft die uit het water omhoog komt. In de Bijbel vinden we de metafoor van een (wal)vis.
Het is niet moeilijk om ook de keuze van de maan, met haar invloed op het stijgen en dalen van de zeespiegel, te begrijpen als een universeel symbool voor de kundalini.
In de grote arcana van de tarot vinden we onder andere ook nog een hert, een boom, een zwaard, en een zandloper. De lijst van symbolen en metaforen voor de kundalini-energie is schier oneindig; net zo groot als het verbeeldingsvermogen van de mens.
Tarotkaart De Maan is een prachtig voorbeeld van een plattegrond in beelden van de weg naar God.
Dit artikel is geschreven door Anne-Marie Wegh. Copyright oktober 2020
Het meest recente boek van Anne-Marie is:
Maria Magdalena, auteur van het vierde evangelie
Illustrations from the tarot decks, reproduced by permission of U.S. Games Systems, Inc., Stamford, CT 06902. c. by U.S. Games Systems, Inc. All rights reserved.
Foto’s Châteaux de Avenières: http://hermetism.free.fr/Avenieres