5. De Hierofant
Een hierofant is een hogepriester die religieuze vieringen leidt en inwijdingen verricht. Het Oudgriekse woord hierophantes is samentrekking van hieros (heilig) en phainein (laten zien, openbaren). Een hierofant is in staat een ander in te wijden in het goddelijke. Dit is uiteraard alleen mogelijk als hij of zij zelf dit goddelijke ervaart, en dit leidt ons naar de betekenis van de tarotkaart De Hierofant. Deze staat voor de persoon in wie het heilige huwelijk (Grieks: hieros gamos) heeft plaatsgevonden. De (energetische) dualiteit in hem of haar is versmolten. De Hierofant leeft vanuit de eenheid van het goddelijke.
De titel Hierofant was oorspronkelijk verbonden aan de mysteriën van Eleusis: een oude Griekse mysterietraditie waarvan de inwijdingsrites geheim waren en nog steeds een groot mysterie zijn. Veel later ging men deze titel ook toepassen op personen in andere situaties en hoedanigheden. Via het occulte genootschap The Golden Dawn is de naam Hierofant in de tarot terecht gekomen.
De Paus
Oorspronkelijk heette kaart nummer 5 van de tarot De Paus. Arthur Waite verving, in 1909, in zijn Rider-Waite-Smith deck De Paus voor De Hierofant en vrijwel alle tarot decks die hierna volgden namen dit over. De diepere betekenis van de kaart is echter altijd hetzelfde gebleven. Ook toen de kaart nog De Paus heette stond deze voor de persoon in wie het heilige huwelijk zich heeft voltrokken.
Op de Paus-kaart van de 15e eeuwse Visconti-Sforza Tarot zien we drie verwijzingen naar het heilige huwelijk: de twee opgestoken vingers van de Paus; het Griekse kruis (een kruis met gelijke armen) bovenaan zijn staf; en het zeshoekige patroon op zijn kleed, een afgeleide van het hexagram – het universele symbool voor de vereniging van de tegenstellingen.
De Paus draagt, net zoals de Pausin (tarotkaart nummer 2), een pontificale (pauselijke) tiara: een drievoudige kroon. Officieel staan de drie kronen voor de drievoudige macht van de paus: priester, leraar en koning. Esoterisch staat een tiara voor meesterschap over lichaam, gevoel en denken (zie de alchemistische illustraties hieronder).
De Paus van de Visconti-Sforza tarot (1454)
Een hexagram
Een octagon
Het podium waarop de Paus zit heeft een octagonale (achthoekige) vorm. Dit is een verwijzing naar de achtpuntige Morgenster, een oeroud symbool voor de kundalini-energie: de Paus heeft een kundalini-ontwaken doorgemaakt. De Morgenster en haar esoterische betekenis staan centraal bij tarotkaart nummer 17 De Ster.
Een alchemistische afbeelding van het heilige huwelijk uit het Boek van de Heilige Drievuldigheid (15e eeuw). Het mannelijke en vrouwelijke zijn versmolten tot een androgyne figuur. De drie kronen om buik, borst en hoofd staan voor meesterschap over het lichaam (de dierlijke driften, de onderbuik), de gevoelswereld (hart) en het denken.
De alchemist (links) heeft een drievoudig (de drie kronen) koningschap (meesterschap) verworven over het aardse. De driehoek met punt omhoog (het symbool voor vuur) met het vuur erin, staat voor het kundalini-vuur, dat lichaam, gevoel en denken (de drie pijlen) van de alchemist heeft uitgezuiverd, waardoor hij dit koningschap heeft bereikt. Rechts zien we een alchemistische oven; symbool voor het bekken en de wervelkolom van de alchemist, met erin stromend het vuur van de kundalini. De drie ringen op de pijp en de drie pijlen aan de vlag staan voor lichaam, gevoel en denken die worden gezuiverd in de ‘oven’. Een afbeelding uit het alchemistische manuscript Speculum Veritatis, dat zich bevindt in de bibliotheek van het Vaticaan.
Charles VI tarot
Ook uit de 15e eeuw is het Charles VI – of Gringonneur – deck; ontworpen voor koning Karel VI van Frankrijk (rechts). De Paus-kaart van dit spel bevat symboliek die verwijst naar een kundalini-ontwaken.
Links en rechts langs de wervelkolom lopen twee energiebanen; ida- en pingala-nadi genoemd in de yogatraditie. Bij een kundalini-ontwaken versmelten deze energiebanen ter hoogte van het voorhoofd. Tijdens dit proces wordt de pijnappelklier – midden in ons hoofd – geactiveerd. De twee kardinalen naast de Paus symboliseren deze twee energiebanen. Hun gekruiste handen staan voor de versmelting, net zoals de twee sleutels (van het Koninkrijk der Hemelen), die de Paus rechtop tegen elkaar houdt.
Ook buiten de tarot gebruikten kunstenaars de attributen van heiligen om heimelijk te verwijzen naar een proces van kundalini-ontwaken. Linksonder een voorbeeld. Een schilderij van de apostel Petrus, die door de katholieke kerk gezien wordt als de eerste paus, met alchemistische symboliek.
De Paus-kaart van het
Charles VI deck (15e eeuw)
Paus Leo VII
(paus van 936 tot 939, afbeelding uit 1842)
De pijnappelklier
Boven: Asclepius Reliëf, Lepcis Magna Museum. De wervelkolom als een PILAAR (klik hier) met bovenaan de PIJNAPPELKLIER.
Links: De twee SLEUTELS tegen elkaar staan voor de versmelting van de polaire energieën. Dit wordt bevestigd door het KOORD om de twee middelste vingers: 2=1. De VLOER verwijst naar de drie fases van het alchemistische Magnum Opus: NIGREDO (zwart), ALBEDO (wit) EN RUBEDO (rood), klik hier. (Fiorenzo di Lorenzo, 15e eeuw)
De DENNENAPPEL (klik hier) als verwijzing naar de PIJNAPPELKLIER en het kundalini-proces van Jezus. (Gasparo da Pesaro, 15e eeuw)
De ontwerper van deze kaart heeft niet gekozen voor de in die tijd gangbare pauselijke tiara met drie kronen, maar voor één van de allereerste varianten, die tot de 12e eeuw werd gedragen, met slechts één kroon. Ik denk omdat deze kroon – nog meer dan de tiara – de pijnappelkliervorm ervan benadrukt. Het heeft de kunstenaar ook de mogelijkheid gegeven een dennenappelpatroon aan de kroon toe te voegen.
Waarschijnlijk ook niet toevallig, is de kleurkeuze rood (kleding kardinalen) en blauw (kleding paus). Deze twee kleuren worden traditioneel verbonden met, respectievelijk, de mannelijke energieën (hitte, vuur, de zon) en de vrouwelijke energieën (koelte, water, de maan) in de mens.
Links: de twee linten aan de achterkant van de pauselijke kroon (de zogenaamde infulae) staan voor de twee energiebanen die bij hun versmelting de pijnappelklier activeren.
Frankrijk 17e eeuw
Om de symboliek van de vereniging van de tegenstellingen te versterken voegt men vanaf de 17e eeuw aan de Paus-kaart twee pilaren toe op de achtergrond, en twee lager geplaatste geestelijken op de voorgrond. Hun geschoren kruinen verbeelden een samenvoeging van twee alchemistische symbolen. De dubbele cirkel staat symbool voor de versmelting van de polaire energieën en een cirkel met een punt in het midden is het symbool voor de zon/goud/het goddelijke. Ook de hoed op de rug van de figuur linksonder verwijst naar het symbool de dubbele cirkel.
Dubbele cirkel
De zon/goud/het goddelijke
Tarot van Marseille, Pierre Madenié (1709)
De alchemist heeft het magnum Opus voltooid (DRIE KRONEN). In hem zijn de polaire energieën (ZON EN MAAN) versmolten tot de eenheid van het goddelijke. (Johannes de Monte-Snyder, Metamorphosis Planetarum, 1663)
De figuur linksonder op de Paus-kaart van Jacques Viéville (links) maakt met zijn hand, net zoals de Paus zelf, het teken van het heilige huwelijk (2=1).
De Paus van de Italiaan Rossini (rechtsonder) heeft op zijn borst een decoratie die verwijst naar het kundalini-symbool de achtpuntige Morgenster. Bovenaan zijn staf, die symbool staat voor de ontwaakte wervelkolom, prijkt een bloem, een esoterisch symbool voor een geopend kruinchakra.
De achtpuntige Morgenster
Tarot van Parijs, Jacques Viéville (1650)
Tarot anoniem van Parijs (17e eeuw)
Italiaans deck, Rossini, Turijn, 2e helft 17e eeuw.
De zogenaamde ‘Tarot anonyme de Paris’ (midden-boven) heeft de – voor die tijd – meest gewaagde uitvoering van de Paus. Een enorme sleutel staat op zijn schoot geplaatst en reikt tot aan de punt van zijn tiara. Dit symboliseert de ontwaakte kundalini-energie in zijn wervelkolom: de ‘sleutel’ naar het Koninkrijk van God. Twee vingers – het teken van het heilige huwelijk – rusten op zijn staf. Op zijn handschoenen staat het symbool de dubbele cirkel. De Paus kijkt opzij, naar een sfinx en een kleine piramide naast hem. Een sfinx – een leeuwenlichaam met een vrouwenhoofd – symboliseert meesterschap over de dierlijke driften.
De Oswald Wirth Tarot
Oswald Wirth handhaaft de thema’s van zijn voorgangers. Hij verlaagt de twee pilaren achter de Paus, waardoor de compositie van de kaart – Paus, twee pilaren, en twee figuren op de voorgrond – de vorm krijgt van een pentagram; het symbool voor de ‘voltooide mens’. Ook op de kaart van Wirth maakt de figuur linksonder met zijn hand het teken van het heilige huwelijk (2=1).
Oswald Wirth (1889)
Uit H. C. Agrippa’s Libri tres de occulta philosophia
De Rider-Waite-Smith Tarot
Arthur Waite verandert de naam van tarotkaart nummer 5 in De Hierofant, maar het beeld blijft in grote lijnen hetzelfde: een paus met tiara, twee pilaren en twee lager geplaatste geestelijken (linksonder). Nieuw zijn de elementen uit de alchemie die verwijzen naar het heilige huwelijk – de vereniging van de rode koning en de witte koningin: de kleur rood en wit van het kazuifel van de Paus, en de rozen (rood) en lelies (wit) op de kleding van de figuren op de voorgrond.
De Rider-Waite-Smith Hierofant (1909)
Paus Gregorius I (540-604)
De koning op deze afbeelding staat symbool voor de alchemist die het goddelijke heeft verwezenlijkt. De ROOS en de LELIE symboliseren, net als de zon en de maan, de polaire energiebanen die versmelten tijdens het kundalini-proces. (Basilius Valentinus, 1613)
Een 17e eeuwse ets met alchemisten die ijverig aan het werk zijn in hun (innerlijke) tuin. De zes perkjes staan voor het eerste tot en met het zesde chakra (bij het zesde chakra vindt het heilige huwelijk plaats). Achterin staat een (KUNDALINI-)BOOM waaruit water (energie) stroomt naar de rest van de tuin. Om de boom heen is een slinger gewikkeld (de beweging omhoog van de ‘kundalini-slang’) met RODE en WITTE ROZEN – de kleuren van het alchemistische huwelijk.
Maria wordt bezocht door de Heilige Geest, in de vorm van een duif (links). Hierdoor zal zij, volgens de Bijbel, zwanger raken van Jezus. Kunstenaar Dante Gabriel Rossetti (1857) wil ons laten weten dat dit verhaal een metafoor is voor een kundalini-ontwaken. Maria is op ongebruikelijke wijze afgebeeld: werkend in de tuin, RODE ROZEN en WITTE LELIES verzorgend, als een alchemiste. De GIETER die naast haar staat is versierd met een zon (symbool voor het goddelijke), en een omhoog lopende waterstroom: de kundalini-energie. Haar lange RODE HAAR (de kleur van vuur) hangt tot aan haar bekken, de plaats in de mens waar de kundalini-energie zich bevindt.
Onder het kazuifel draagt de RWS-Hierofant een blauw kleed, waardoor de kaart tevens de betekenisvolle kleurcombinatie rood-blauw (mannelijk-vrouwelijk) bevat. Ook de Y op de rug van de twee mannen op de voorgrond staat voor de versmelting van de tegenstellingen. Op de alchemistische illustratie uit Symbola Aureae Mensae (linksonder) zien we een androgyne figuur, of rebis, die een letter Y in één hand houdt en met de andere hand het teken van het heilige huwelijk maakt. De RWS-Hierofant is ook opvallend androgyn: het is niet zonder meer duidelijk of dit een man of vrouw is. Overige elementen die verwijzen naar de versmolten dualiteit zijn de zwart-wit geblokte stroken op de vloer, en de gekruiste sleutels op de voorgrond.
De staf van de RWS-Hierofant is veel korter dan gebruikelijk (zie afbeelding boven van paus Gregorius I) en rust op zijn/haar knie. We mogen dit zien als een bevestiging van onze interpretatie dat de staf van de Paus/Hierofant staat voor de wervelkolom. Het drievoudige kruis bovenaan de staf heeft, esoterisch gezien, dezelfde betekenis als de drie ringen op de pijp van de alchemistische oven (zie hierboven): lichaam, gevoel en denken zijn door het kundalini-vuur in de wervelkolom uitgezuiverd. De drie dwarsbalkjes worden naar boven toe steeds korter, waardoor ze een driehoek vormen met de punt naar boven: het symbool voor het element vuur.
Rechts: de spirituele aspirant (krijger) ontvangt drie zegekransen voor zijn overwinning op het dierlijke (het driekoppige monster), dat verbonden was met zijn lichaam, gevoel en denken. Een gravure uit Discours Philosophique, S. Stuart de Chevalier, 1781.
Een gravure uit Michael Maier’s Symbola Aureae Mensae (1617)
Jozef heeft zijn Y-VORMIGE STAF geplaatst bij het BEKKEN van Jezus, de verblijfplaats van de kundalini. Jezus wijst naar zijn WERVELKOLOM. (Boccaccio Boccaccino, voor 1523)
De Tarot van Château des Avenières
De Hierofant van Château des Avenières (linksonder) draagt de kroon van de Egyptische god Amun-Ra. Deze kroon bestaat uit een rode zonneschijf en twee opstaande, gestileerde veren. De veren zijn een variant op het universele thema van twee vleugels: symbool voor bewustzijnsverruiming (denk, bijvoorbeeld, aan de caduceus).
De twee geknielde vrouwen naast de Hierofant staan, net als de pilaren, voor de dualiteit, hetgeen benadrukt wordt door hun verschillende huidskleur. De kleuren rood en blauw van de pilaren en de kleding van de Hierofant staan voor respectievelijk de mannelijke en de vrouwelijke energieën.
De vrouw rechts wijst naar de staf van de Hierofant. Het is een bijzondere staf, waaraan een ketting met versieringen – waaronder Ankh-tekens – bevestigd zit, die zich niets lijkt aan te trekken van de zwaartekracht. Dit symboliseert het vermogen van de Hierofant om met de ontwaakte kundalini-energie, stromend in zijn wervelkolom (de staf), anderen in te wijden in het goddelijke. Helemaal rechts zien we een muurschildering uit de tempel van Seti I, waarop een initiatie, met een soortgelijke staf, inclusief een horizontaal zwevende ketting, is afgebeeld.
Château des Avenières (1917)
Muurschildering uit de tempel van Seti I
in Abydos, Egypte
Conclusie
De naam van de vijfde kaart van de tarot is een eeuw geleden veranderd van Paus in Hierofant, maar de diepere betekenis is altijd hetzelfde gebleven: spirituele voltooiing.
Het pentagram is een symbool dat – ook in de tarot – wordt gebruikt voor de voltooide mens. Dat deze kaart nummer 5 heeft gekregen zal dan ook geen toeval zijn.
Staf en drievoudige kroon – vaste attributen op deze kaart – staan voor meesterschap over lichaam, gevoelswereld (hart) en denken (hoofd).
De Hierofant is androgyn: in hem/haar heeft het heilige huwelijk plaatsgevonden. Innerlijk is de dualiteit (de mannelijke en vrouwelijke energieën) versmolten tot de eenheid van het goddelijke. De uiterlijke dualiteit (het aardse) heeft geen vat meer op hem/haar. Dit wordt gesymboliseerd door de twee nederige en gedienstige geestelijken op de kaart.
Parallel Worlds Tarot
(Astrid Amadori, 2014)
www.parallelworldstarot.com
Deze kaart verwijst naar de innerlijke Hierofant. Mozes hoorde de stem van God uit een brandende braamstruik komen, en had een staf die in een slang kon veranderen: beide zijn kundalini-metaforen. De goddelijk energie kan zowel raadgever als inwijder zijn!
New Millennium Tarot
(Lee Varis)
www.newmillenniumtarot.com
De Boddhi-boom, waaronder de Boeddha volgens de legendes verlicht werd, is in deze kaart geïntegreerd in de Boeddha zelf: het is een innerlijke kundalini-boom…! Tevens verwerkt in de kaart zijn de vier elementen, en een Grieks kruis: de versmelting van de dualiteit in het hart van de Boeddha.
De Alma Ajo Tarot
(Alma Ajo, Spanje, 2010)
Kernachtige, originele symboliek!
Night Vale Tarot
(Hannah Holloway, 2015)
De innerlijke ervaring van het heilige huwelijk (mannenhand en vrouwenhand) omgezet in treffende en eigentijdse beeldtaal!
Botanica Tarot Deck
(Kevin Jay Stanton, 2018)
https://kevinjaystanton.bigcartel.com
Een rode roos, een witte roos, en een drievoudige kroon: geniaal!
Dit artikel is gepubliceerd in Paravisie Magazine (juni ’19). Copyright Anne-Marie Wegh 2019
Het meest recente boek van Anne-Marie:
Maria Magdalena, auteur van het vierde evangelie
Illustrations from the tarot decks, reproduced by permission of U.S. Games Systems, Inc., Stamford, CT 06902. c. by U.S. Games Systems, Inc. All rights reserved.
Foto’s Châteaux de Avenières: http://hermetism.free.fr/Avenieres
